Trong một tiết học của các sinh viên trường mỹ thuật, vị giáo sư
đưa cả lớp xem bức tranh mô tả thân phận con người của Goya, họa
sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha. Bức tranh mang tên Đánh nhau
bằng gậy.
Trong bức tranh, Goya vẽ hai người nông dân đang xô xát nhau.
Mỗi người cầm trên tay một chiếc dùi cui sần sùi. Một người đang
giơ dùi cui để bảo vệ mặt mình. Nền trời trong xanh không để lộ
một nét gì sắp xảy đến. Người ta không đoán được trời sắp dông
bão hay sáng rực nữa.
Cả lớp nhốn nháo. Ai nấy đều lao nhao muốn phát biểu trước
tiên. Có sinh viên nói đây là bưa tranh diễn tả định luật bảo tồn của
con người: "Đấu tranh bảo tồn sinh mạng". Sinh viên khác: bức tranh
diễn tả mục đích của con người là muốn hạnh phúc vì hạnh phúc là
đấu tranh. Sinh viên khác nữa lãi phân tích: bức tranh muốn diễn tả
chân lý con người là động vật có lý trí, vì chỉ có thú vật mới cắn
nhau mà ở đây thú vật có lý trí nên đánh nhau bằng gậy.
Vị giáo sư ra hiệu cho cả lớp im lặng rồi bảo các sinh viên hãy
quan sát thật kỹ một lần nữa. Cả lớp im ắng. Mãi một lúc sau ông
mới chậm rãi nói: "Thoạt nhìn ai cũng nghĩ đây chỉ là bức tranh tầm
thường như những bức tranh khác. Thế nhưng có một chi tiết nói lên
tất cả ý nghĩa của bức tranh: hai người nông dân đang hằm hằm sát
khí để loại trừ nhau lại đang mắc cạn trong cồn cát. Từng cơn gió
thổi đến, cát bụi đang kéo tới phủ lấp hai người không ai hay biết.
Vị giáo sư ngừng lại hồi lâu rồi nói tiếp:" Goya muốn cho chúng
ta thấy rằng cả hai người nông dân này sắp chết. Họ sẽ không chết
vì những cú dùi cui giáng vào nhau mà do cát bụi đang từ từ chôn
vùi họ. Thế nhưng thay vì giúp nhau để thoát khỏi cái chết, họ lại
cư xử chẳng khác nào loài thú dữ: họ cắn xé nhau. Bức tranh trên
đây của danh họa Goya nói lên phần nào tình cảnh mà nhân loại
chúng ta trải qua. Thay vì giúp nhau để ra khỏi bao nhiêu tai họa,
đói khổ, động đất, khủng bố, chiến tranh... thì con người lại giành
giật chém giết lẫn nhau.
Bức tranh ấy có lẽ không chỉ diễn ra ở một nơi nào đó ngoài
cuộc sống của các bạn, mà không chừng đang diễn ra hằng ngày
trong các mối tương quan của ta với người xung quanh. Cơn cám dỗ
muốn thanh toán và loại trừ người khác có lẽ vẫb còn đang gặm
nhấm nơi từng con người.
Một trong những cách tốt đẹp nhất để tiêu diệt một kẻ thù chính
là biến kẻ thù ấy trở thành một người bạn. Ngay chính trong cơn
quẫn bách và đe dọa tứ phía, ta hãy liên đới để bảo vệ nhau, bảo
vệ sự sống, bảo vệ hành tinh này.